Tanıma Tenfiz Davası Hakkında
Yurt dışında boşanan Türk vatandaşı olan çiftlerin boşanma kararını ülkemizde geçerli olmaması yaşanılan en büyük problemlerdendir. Yurt dışında alınan boşanma kararı, tanıma tenfiz davası ile ülkemizde geçerli kılmak adına açılan bir davadır. Uygulamada genellikle Fransa’da, Danimarka’da, Belçika’da, İsviçre’de, Suudi Arabistan’da, Yunanistan’da, Avusturya’da, Hollanda’da, Amerika’da, Almanya’da, İngiltere’de boşanan çiftler adına alınan boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanı kararının tanınması yapılmaktadır.
Tanıma tenfiz davası açılmadığı takdirde Türkiye’de boşanma kararının herhangi bir hükmü yoktur. İlerleyen zamanlarda çiftler başkasıyla evlenmek istedikleri takdirde evlenemeyecektir. Bunun yanında miras paylaşımında eş mirasa pay olacak, yurt dışında verilen boşanma hükmüyle birlikte verilen nafaka, tazminat gibi sonuçlardan yararlanamayacaktır.
Tanıma Davası Nedir?
Yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması için açılan davadır. Tanıma davası, durum tespitine yönelik bir davadır. Yalnızca boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması isteniyorsa tanıma davası açması yeterlidir.
Tenfiz Davası Nedir?
Tanıma davasında olduğu gibi yabancı mahkemenin vermiş olduğu kararın ülkemizde geçerli olması adına açılan bir davadır. Ancak tanıma davasından farkı vardır; icrai nitelikte olan kararlar adına tenfiz davası açılabilir. Tanıma davasında durum tespitine yönelik karar varken tenfiz davasında icrai nitelikteki kararın icraya geçmesi adına açılan bir dava türüdür. Boşanma kararı ile birlikte velayet, nafaka, tazminat gibi icrai hükümler verilmiş ve ülkemizde geçerli olması isteniyorsa tenfiz davası açılması gerekmektedir.
Tanıma Tenfiz Davası Açmak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Tanıma tenfiz davası açmak için gerekli belgeler;
- Yurt dışında boşanıldığına dair alınmış mahkeme kararı:Tanıma davası için boşanma kararı; tenfiz davası için ise velayet, nafaka, tazminat gibi icrai türdeki mahkeme kararıdır. Davayı açarken söz konusu mahkeme kararının ası sunulmalıdır. Kararın aslından kasıt ise mühürlü ve ıslak imzalı olması demektir.
- Mahkeme kararının kesinleşme şerhinin aslı ya da apostil şerhi:Henüz kesinleşmeyen karara dayanarak ülkemizde tanıma tenfiz davası açılamaz. Yurt dışında verilen karara kesinleşme şerhi adı verilen ek karar alınmalıdır. Mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararı kararın verildiği gün değil, kesinleştiği tarihten itibaren hüküm oluşur, boşanma tarihi kesinleştiği tarihtir.
Unutulmamalıdır ki kesinleşme şerhi dava şartıdır.
- Tanıma Tenfiz Belgelerinin Çevirisi:Yabancı mahkemeden alınacak olan kararın mahkemeye sunulması için yeminli tercüman tarafından Türkçeye çevrilmesi zorunludur. Ayrıca Türkçeye çevrilen metnin noterden ya da konsolosluktan mutlaka onaylatılması gerekmektedir.
- Pasaport ya da Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
Tanıma Tenfiz Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli mahkeme aile mahkemesidir. Yer yönünden yetkili mahkeme ise davayı açacak olan kişinin ikametgahında, ikametgahı yoksa sakin olduğu yerde açılabilir. Ancak ikamet ettiği ve sakin olduğu yer mevcut değilse Ankara, İstanbul, İzmir mahkemelerinden birinde açılabilir.
Tanıma Tenfiz Davası Ne Kadar Sürer?
Dava takibinde avukat ile takip, davayı hızlandırabileceği gibi tanıma tenfiz davalarında da vekil tutmak dava sürecini olumlu yönde etkileyecektir. Tanıma tenfiz davalarında her iki taraf aynı vekil tutarak dava takibini gerçekleştirememektedir, her iki tarafın ayrı avukat tutması gerekmektedir. Dava sürecinin uzunluğu her iki tarafın vekil ile dosya takip ettirmesi ya da tek tarafın vekil ile takip ettirmesi değişiklik gösterecektir.
Her iki taraf farklı boşanma avukatına vekalet vermiş ve tanıma tenfiz davası açılmış ise mahkemenin iş yoğunluğu da gözetilerek iki ya da üç ay içerisinde işlemler tamamlanacaktır. Ancak tanıma tenfiz davasında yalnızca tek taraf avukata vekalet vermiş ise yaklaşık on iki aya kadar süreç uzamaktadır. Tek tarafın avukata vekalet vererek dosya takibinde sürecin uzamasının nedeni ise diğer eşe tebligatın çıkarılması ile ilgilidir. Tanıma tenfiz davasında, mahkeme kararı tercüme edilerek davalıya tebliğ edilecek, tebligat davalı tarafın yurt dışında olması nedeniyle uzun bir sürece denk gelecektir.
Tanıma Tenfiz Davası Harç
Her davada olduğu gibi tanıma tenfiz davalarını açarken belli bir miktarda avans ve harç yatırılması gerekmektedir. Boşanma kararının tanınması için açılacak olan davalarda maktu harç ödenecektir. Maktu harç, sabit olan ve bir yıl sabit olarak geçerli olan harç miktarıdır. Ancak tenfiz davalarında ise nispi harç ödenmektedir. Harçlar Kanunu tenfiz davalarında nispi harç ödenmesi gerektiğini belirtmiştir, nispi harç ise davanın değerine göre hesaplanan ve her davaya göre değişen harç miktardır.
Tanıma Tenfiz Davası Tebligat
Davalar adına en önemli husus tebligattır. İlgililere tebligatın yapılması usuli bir işlemdir. Tanıma tenfiz davalarında tebligat konusunda uygulamada sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Öncelikle tebligat, yabancı uyruklu ya da Türk vatandaşı olmasına göre değişmektedir. Türk vatandaşı olan bir kimseye, siyasi temsilcilik aracılığıyla tebligat yapılabilmektedir. Böylelikle Türk vatandaşı olan kişiye Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu tarafından yapılabilecektir. İlgili kişiye gerekli bildirim ise siyasi temsilciliğin görevlendireceği bir memur tarafından yapılacaktır. Bildirim içerisinde, tebligatın konusu ile otuz gün içerisinde başvurunun yapılmaması halinde tebliğin yapılmış olacağı ihtarı belirtilir.
Diğer bir husus ve en önemli sorun yabancı uyruklu kişilere yapılacak olan tebligattır. Yabancı uyruklu kişilere tebligat, Adalet Bakanlığı aracılığıyla yapılmaktadır. Duruşma gününü bildirir tebligat, üç ay önceden gönderilmesi gerekmektedir.
Tanıma Tenfiz Davası İçin Türkiye’ye Gelmem Şart Mı?
Avukat aracılığıyla dava yürütülüyorsa tanıma tenfiz davası için Türkiye’ye gelme zorunluluğu bulunmamaktadır, duruşmaya katılım zorunluluğu yoktur. Vekiller aracılığıyla takip ettirilmesi halinde davacının özellikle katılma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Tanıma Tenfiz Davasında Onay ve Apostil Ne Demektir?
Öncelikle onayın tanımını yaparsak onay, yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma ilamının hangi merciden verildiğini belirten işleme denilmektedir.
Apostil ise Lahey Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin birinde düzenlenen resmi belgelerin diğer ülkede ibrazını gerçekleştirebilmesini sağlar. Daha doğru deyişle bir ülkede resmi evrakın diğer ülkede yasal olarak kullanımını sağlar. Resmi belgedeki kararı hangi ülke verdiyse apostil o ülkeden alınır.
Türkiye ‘de Hangi Makamlar Apostil Vermektedir?
- Valilik,
- Kaymakamlık,
- Adli belgeler için ağır ceza mahkemesi başkanlıkları,
- Adli belge için o yerde ağır ceza mahkemesi başkanlığı yoksa adliye Encümeni ya da Adalet Komisyonu Başkanlıkları.
Tanıma Tenfizde Yeni Düzenleme
Tanıma tenfiz davası ile yurt dışında boşanan çiftlerin kararının tanıması tenfizi Türkiye’de ancak yargı makamı ile mümkündür. Ancak yurt dışında verilen boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanına dair kararlar adına yeni bir düzenleme ile yargı makamlarında tanıma ve tenfizinin önüne geçilmiştir. Yeni düzenleme, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’na 17/04/2017 tarihli 690 sayılı KHK ile eklenen 27/A maddesi ile mümkündür. Yabancı mahkeme kararının, yurt içindeki yetkili nüfus kütüğüne tescil edilmesi imkanı tanınmıştır. İlgili kanun gereği, eski eşiniz konsolosluğa gelmez ise, boşanma için yine Türkiye’de tanıma tenfiz davası açmak gerekecektir.
Yeni düzenleme ile tanıma tenfizin dava açmadan yapılması gerekenler;
- Öncelikle yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma, ayrılık ya da evliliğin butlanına ilişkin bir kararın olması gerekmektedir. Ayrıca bu karar kesinleşmelidir.
- Taraflardan birisinin başvurusu yeterli olmayıp her iki tarafın katılımı ile mümkündür.
- Diğer önemli husus ise tanıma tenfize konu edilecek olan karar, Türkiye’de bulunan yargı düzenine aykırı bir karar olmamalıdır.
Kararın nüfusa işletilmesi için gerekli belgeler ise;
- Nüfus kütüğüne yabancı mahkeme tarafından verilen kararın tescil talebini içerir dilekçe
- Yabancı mahkeme kararının aslı, onaylı örneği
- Yabancı mahkeme kararının noter ya da konsolosluk onaylı tercümesi,
- Yabancı mahkeme kararının kesinleştiğine dair onanmış belge,
- Onanmış belgenin onaylı tercümesi.
Bütün bu şartların bulunması halinde, ilgili kişiler birlikte yetkili nüfus müdürlüğüne tescil için talepte bulunabilecektir. Söz konusu uygulamaya dair yönetmelik, yayımlanmamıştır. Uygulamada halen geçerli olan tanıma tenfiz davasının açılmasıdır.
Taraflardan birinin ölümü halinde tanıma tenfizin idari makamca tanınması konusunda düzenlemede bir açıklık bulunmamaktadır. Bu nedenle taraflardan birisinin ölümü halinde, tanıma tenfiz davası açmak gerekecektir.
Avukat
Duygu ELMAS
